Handbook of the Birds of the World

Handbook of the Birds of the World

strona 388

CHARAKTYERYSTYKA

JERZYKOWATE-Apodidae

Małe do średnich powietrzne ptaki z długimi, wąskimi skrzydłami i krótkimi, cienkimi nogami, lecz silnymi stopami z ostrymi pazurami. Upierzenie generalnie raczej szare, monotonne, bezbarwne. Długość 9-25 cm. Ptak miejski, lecz z duża różnorodnościa miejsc występowania, zwykle niedaleko źródeł wody. 19 rodzin, 92 gatunki, 267 rodzajów.

6 gatunków zagrożonych, żadne nie wymarły od 1600 roku

strona 391

Małe stopy jerzyków przeczą ich efektywności. Każdy kto trzymał te ptaki jest swiadomy siły ich stóp i ostrości ich zakrzywionych szponów.

Te właściwości, łacznie z odciskami na stępie i sztywne pióro ogonowe, są podstawą do trzymania/chwytania pionowych powierzchni, jednakże stopy są generalnie bezużyteczne do grzędowania/siadania  na gałęzi.

strona 393

Po przeniesieniu ich (jerzyków) energii ewolucyjnej w kierunku sukcesu w wysoko-powietrznym trybie życia, jerzyki nie są przystosowane do poruszania się po ziemi. Mimo to, ich małe stopy są zaskakująco silne i z ostrymi pazurami są doskonale stworzone do pomocy ptakom w przesiadywaniu na pionowych powierzchniach, ale nie są dopasowane do łapania poziomych gałęzi.

Kiedy przyczepiony do stepowej skały, jak Alpine Swift, lub trzymający się pionowej ściany, jak Common Swift (Apus apus), ptaki często używają ogona w celu osiągnięcia lepszej przyczepności.

Jerzykowa niezdarnośc w poruszaniu się po ziemi robiłaby z nich idealny cel dla drapieżników, stąd wyjaśnia to ich zwyczaj siadania w tak niedostępnych miejscach.

ODPOCZYNEK/GNIAZDOWANIE

strona 395

W nocy większośc jerzyków odpoczywa, mimo to rodzice w gnieździe kontynuują inkubację swoich jajek lub opiekują się młodymi. Mieszkańcy populacji często grzędują w okolicach gniazda, jerzyki kilku gatunków spędzają cały rok grzędując w lub blisko gniazda.

Common Swift również będą grzędować na ścianach, w dziuplach drzew, na pniach a nawet w zewnętrznym listowiu.

Podczas niezwykle złej pogody, jerzyki mogą formować dzienne grzedy, aby odpocząć i zachować ciepło. Grzedujące pary Common Swit stroszą swoje pióra, wyginają grzbiety i często grzędują jeden na drugim.

JEDZENIE I KARMIENIE

strona 400

Wszystkie jerzyki żywią się wyłącznie insektami i pająkami, łapanymi głównie z powietrza.

Ich dieta była studiowana przez analizę zawartości żołądków, odchodów, kęsów(wolu?) i wszystkie te metody pokazały znaczenie Hymentoptera (błonkoskrzydłe)- pszczoły, osy, mrówki, Diptera( dwuskrzydłe)- prawdziwe muchy, Hemiptera- prawdziwe robaki oraz Coleoptera- źuki. Żądlące owady są generalnie unikane, natomiast owady imitujące użądlenie są polowane. Prace w Zairze pokazały, że Common Swift żywi się prawie wyłącznie nieżądlącymi samcami pszczoły miodnej, kiedy żerują one dookoła ula.

Zasugerowano, że mniejsze jerzyki typowo polują na większą różnorodność relatywnie mniejszych ofiar, a większe ptaki mają tendencję do zjadania większej ilości kilku gatunków owadów.

Natomiast trudnośc w porównaniu diet wynika z zakłamań geograficznych:

W północno-wschpdnich Włoszech, Pallid Swifts wykazały polowanie na mniejsze ofiary z dużą ilością Hemiptera i Hymenoptera w porównaniu do Common Swift, które preferowały Aphidy i Coleoptera. Na Gibaltarze natomiast zauważono polowanie Pallid S. na zdecydowanie większe ofiary niż Common S.

Również różnice w sezonowości ofiar mogą wykazywać różnice u rózniych gatunków: Analizxa zawartości kęsa/wola (?) Common S. wskazuje na spadek masy roju insektów na koniec sezonu lęgowego. Prowadzi to do ostrego spadku w liczbie licznych odżywczych gatunków owadów wokół powietrznego ptasiego żerowiska i w konsekwencji wzrostu ilości upolowanych owadów (żuków).

Różnice pomiędzy dietą dorosłych i piskląt mogą  również przyczyniać się do sezonowych wariacji upolowanych ofiar.

Common Swift średnio ma 300-500 ofiar wewnątrz wola (bolus ?), w porównaniu do 150-220 u większego Alpine Swift.

ROZMNAŻANIE

strona 404

Jerzyki  generalnie łączą się w pary na długi okres i są monogamistami.

Dla wszystkich jerzyków sezon rozrodczy związany jest z obfitością życia insektów- długoś czasu dostępnego do rozrodu ma bezpośredniu, głęboki efekt na biologię rozrodu.

Sezony są krótsze dla gatunków o wyzszych  szerokościach geograficznych niż dla rozmnażających się w klimatach które mogą zapewnić odpowiednie populacje owadów na długi czas.

Np. Common Swift ma tylko jeden lęg, gdzie bardziej południowy Pallid S. może wyprowadzić 2 lęgi.

Jerzyk wykorzystuje szeroki zakres miejsc gniazdowania.

W większości ciemne miejsca, dużo jerzyków  faktycznie gniazduje w egipskich ciemnościach.

Mimo że Common Swift i Pallid S. generalnie wybierają dziury jako najbezpieczniejsze  miejsca na gniazdo, wnęki budynków są często preferowane, i użytkowanie miejsc prawdopodobnie zależy od dostępności.

W dzisiejszych czasach Common Swift gniazdują prawie wyłącznie w ludzkich strukturach.

OBRONA GNIAZDA

strona 406

Common Swift bronią terenów wokół gniazda, często nieustępliwie. Potencjalni intruzi „wołają” na zawnetrz terenów gniazdowania, by upewnić się, czy jest ono zajęte. Wejście może spowodować konflikt, który może trwać godzinami i nawet być śmiertelny. Walka następuje tylko po „pokazie grożby”- jeden ptak napotyka drugiego, oba skrzydła uniesione i jeden lekko przekrzywiony do boku, ukazujący silne nogi. To samo zachowanie dotyczy par, lecz jest kończone obupulnym czyszczeniem.

Agresja może być skierowana do innych gatunków- Common Swift stale wygrywa te spotkania napotykając wróbla domowego (passer domesticus), ale są mniej zwycięskie w starciu ze szpakami (C. strarlings).