Migracja jerzyka zwyczajnego Apus apus do jego obszarów rozrodczych

Migracja jerzyka zwyczajnego Apus apus do jego obszarów rozrodczych.

Urlich Tigges

Jerzyk zwyczajny żyje w Afryce, Europie i Azji, i spędza większość roku (około dziewięciu miesięcy) na południu pustyni Sahara w Afryce. Podczas sezonu rozrodczego migruje na północ i północny-wschód i spędza trzy miesiące w północnej Afryce, Europie i północnej Azji.

Prawie cała populacja jerzyków migruje dwa razy w roku z południa na północ i z powrotem, pozostawiając zimowe terytoria aby przybyć wiosną do swoich terenów rozrodczych. Tylko kilka ptaków, prawdopodobnie niezdolnych do rozrodu (nonbreeders- przyp. tłum.), pozostają na lato na Saharze południowej (Moreau 1972). Nie jest znanym jak jerzyk zwyczajny spędza swój czas w Afryce, jednakże był widziany w locie na całym obszarze. Nie wiemy czy jest korelacja pomiędzy obszarem rozrodczym i zimowymi terytoriami. Erich Kaiser (2001)  opiniuje że mogą podążać wewnątrztropikalną strefą konwergencji (Inter Tropical Convergence Zone- ITCZ) , obwodowy pas tropikalnego systemu pogodowego który porusza się sezonowo zgodnie z pojawianiem się słońca. W jego centrum, ruch wznoszący powietrza utrzymuje i koncentruje duże liczby owadów, którymi jerzyki mogą się żywić bez końca.

Tereny rozrodcze są zajmowane od południa do północy i w kierunku południowego-wschodu, raczej jak rozwijający się dywan, pomimo że lokalna geografia wprowadza wiele wariacji. Pierwsze pojawianie się jerzyka zwyczajnego w Tel Aviv w Izraelu następuje w drugim tygodniu lutego (Tigges 2001),a w południowym Maroko w połowie marca (Internet 2001). Migrujące jerzyki kontynuują na północ i północny-wschód do czasu aż tereny rozrodcze zostaną zajęte, w przypadku Dokkas w szwedzkiej Laponii, jest to ostatni tydzień maja (Leidgren 2000).

Jednakże nie jest wiadomym czy izraelskie bądź marokańskie jerzyki osiągają Wielką Brytanię lub Skandynawię. Zgodnie z naszą wiedzą, cała populacja jerzyka migruje na południe na zimowe tereny po zakończeniu sezonu rozrodczego, jednakże wiele młodych świeżo opierzonych ptaków tymczasowo rozprasza się na terenach północnych i północno-wschodnich kiedy opuszczą gniazdo (Tarburton & Kaiser 2001). Ponieważ populacje jerzyka zwyczajnego są bardzo związane ze swoimi terenami rozrodczymi, a nowe „rozpłodowe” osobniki utrzymują tą tendencję, maksymalna znana odległość 122km (Weitnauer 1975), możemy hipotetyzować że wszystkie jerzyki w sąsiadujących koloniach są mniej lub bardziej spokrewnione ze sobą i wnioskować, że bardziej odległe populacje będą wykazywać wzrastające różnice genetyczne. Dalsze badania mogą odkryć niektóre z sekretów tego aspektu życia jerzyków.

Zbiorcza „inwazja” na tereny rozrodcze jest znana z precyzyjnych obserwacji ornitologicznych, szczególnie w Wielkiej Brytanii i centralnej Europie. Dokładne nagrania pokazują wyraźnie że zajęcie terenów rozrodczych następuje według czterech wzorców:

Straż przednia. W centralnej Europie pierwsza fala jerzyków zwyczajnych składa się z pojedynczych ptaków lub małych grup po trzy lub kilka więcej. Nie wiemy czy są to ptaki w okresie rozrodczym czy nie. Ciągła obserwacja jest trudna lub niemożliwa.

Front. Około 12-14 dni później, pojawiają się pierwsze osobniki reprodukcyjne  i natychmiast okupują swoje stare gniazda.

Ciało główne. Dużo „cięższa” trzecia fala, również osobniki rozrodcze, pojawia się dwa lub trzy dni później po „froncie”.

Straż tylna. Około czterech lub sześć tygodni po przybyciu „ciała głównego”, pojawia się czwarta i ostatnia grupa, składająca się niewątpliwie z osobników niepłodnych, ponieważ jest za późno dla nich aby wychować pisklęta.

To są czasy ogólne, oczywiście, dotyczące do gatunku jako całości. Indywidualne daty przybycia różnią się szeroko (Lack 1956, Tigges 1998). Tylko obecnie niebo jest rzeczywiście zatłoczone jerzykami! Osobniki niepłodne stanową około 50-80% populacji (Tigges 1998).

To jest wzór w centralnej Europie i ponieważ obserwacje z Izraela ukazały ten sam wzór (Tigges 2001), mamy powód aby uważać że może być to powtórzone w inny miejscu. Cały proces migracji to terenów rozrodczych  jerzyka jest rozległy, zarówno czasowo (trwający nieraz siedem miesięcy) oraz obszarowo ( osobniki z środkowego-wschodu zaczynają swoją jesienną migracje wczesnym czerwcem, możliwie omijając drogę ptaków zmierzających do Laponii, które osiągają swoje tereny w środku czerwca.