Fizjoterapia jerzyka

FIZJOTERAPIA W REHABILITACJI  JERZYKA ZWYCZAJNEGO

Autor:

Susana Jato Sánchez-O'Shane,

GREFA Wildlife

Hospital & Rehabilitation Center,

Madryt

Przy współpracy z:

Miguel Carrero Gálvez

CRAS Soto de Viñuelas.

Madryt

         Fizjoterapia okazuje się bardzo skuteczna w przeciwdziałaniu urazom związanym z okresem unieruchomienia ptaka, obok leczenia weterynaryjnego

Wspomaga siłę, wytrzymałość, odporność, propriocepcję(kinestezję) i zmysł równowagi, elementy kluczowe dla jerzyków

         Długie okresy unieruchomienia skutkują zanikiem mięśni, brakiem gibkości i przedłużeniem czasu leczenia  ze względu na zaburzenia krążenia

         Poza aspektem fizycznym rehabilitacji należy też brać pod uwagę kwestie mentalne i emocjonalne.

         Kiedy występuje uraz i konieczne jest unieruchomienie jerzyka, natychmiast pojawiają się dwa zasadnicze problemy:

ogólna utrata fizycznej sprawności związana z zaprzestaniem aktywności

bezczynność właściwego skrzydła

Przy unieruchomieniu kończyny górnej już po 24 godzinach zachodzą niekorzystne zmiany mięśniowe. Usztywnienie mięśni w skurczonej pozycji prowadzi do atrofii i osłabienia kurczliwości.

Nieużywany mięsień kurczy się, co wiąże się z utratą białka. Unieruchomienie zmniejsza wytwarzanie neuronów ruchowych od 5 do 15%.

Bezruch stawów powoduje utratę kompresji, następuje pogorszenie nawilżania i degeneracja.

Kolejną konsekwencją unieruchomienia stawu jest zaburzenie jego podstawowej funkcji, czyli stabilizacji. Ścięgna reagując na naciski utrzymują swoją siłę bądź się się wzmacniają, w wypadku gdy brakuje tych nacisków, ścięgna słabną.

Na dłuższą metę, unieruchomienie powoduje włóknienie i zwapnienie błony lotnej.

ŚRODKI I METODY DZIAŁANIA

Ocena urazów:

prześwietlenie

pomiar miarką i palpacja

Zmierzenie odległości od dołu żuchwowego do „kciuka” i obustronne porównanie

Ilościowa ocena zaniku błony lotnej (cm)

skala Grefa

* procentowy zanik = (A-B)x100/A

gdzie:

A = długość błony lotnej zdrowego skrzydła(cm)

B = długość błony lotnej uszkodzonego skrzydła(cm)

błona liczona od ramienia do kości nadgarstka

KOMENTARZ / OBJAWY ZANIKU

goniometria (badanie zakresu ruchów)

• Analiza ruchu ścięgna otrzymana przez pomiar najdalszej i najbliższej danego ścięgna kości.
• Dwustronne porównanie.
• Pomiar uzyskuje się przy użyciu goniometra, którego część stałą umiejscawia się nad łokciem a ramię ruchome przesuwa się w poprzek osi łokcia uzyskując w ten sposób wartość zakresu ruchów w stopniach.

termografia

Termografia rejestruje temperaturę powierzchniową metodą elektroniczną.

Kamera termograficzna mod. FLIR ThermaCam E45 (współpraca z GREFA: Melero M. - student,

prof. Sanchez Vizcaino J.M. Animal Health Department, Faculty of Veterinary, Universidad Complutense de Madrid)

         Przy zaniku błony lotnej nabardziej spodziewanym objawem będzie miejscowa hipotermia. To mechanizm obronny organizmu w razie urazów. Ta odpowiedź organizmu, wazokonstrykcja, czyli zwężenie światła naczyń krwionośnych, jest określana mianem odruchem dystrofii współczulnej i łączy się z intensywnym bólem.

         Badanie obszaru urazu na obecność lub brak ciepła  i stwierdzenie wazokonstrykcji jest więc ważne.

         Badanie termograficzne pozwala ocenić obrażenia, monitorować rozwój sytuacji i szacować czas dochodzenia do zdrowia i aktywności.

próby w terenie (trening do lotu)

         Waga ćwiczenia mięśni u ptaków przyczyniła się do rozpropagowania szeregu programów treningowych. Umożliwiają one jednocześnie ocenę urazów błony lotnej. Umiejętność oceny różnych oznak sprawności może być przydatna w następujących okolicznościach:

1. Przy ocenie gotowości ptaka do przebywania w określonym środowisku
2. Przy planowaniu pomocniczego programu fizjoterapii dla poprawy funkcjonowania mięśni
3. Dla przeciwdziałaniu brakom wynikającym z atrofii, zwapnienia, czy włóknienia, które zwiększają ryzyko kolejnych urazów po uwolnieniu ptaka
4. Dla stwierdzenia zaników funkcji organizmu wynikających z kontuzji

TECHNIKI FIZJOTERAPII

protokoły leczenia

• 3 dni w tygodniu, maksymalnie 30 min./dzień (dla uniknięcia stresu)
• pasywna kinezoterapia (zwijanie i rozwijanie górnych kończyn na ile to możliwe)
• masaż poprzeczny
• rozciąganie(stopniowo, aż do granic możliwości)
• laseroterapia(ciągła fala(CW), aplikacja 785 nm 10J/cm²  
• 3 min.20sek.
• w wypadku zwłóknienia stosuje się ultradźwięki:
• 1Mhz 0.1W/cm² (unikać większych dawek by uniknąć zwapnienia)

aktywna kinezoterapia (ruchy własne ptaka)

• terapia ciepłem
• poprawa wiskoelastyczności tkanek
• poprawa elastyczności
• zwiększenie rozciągalności tkanek bogatych w kolagen
• spadek lepkości mazi stawowej

całościowe pobudzenie (pasywna kinezoterapia)

• utrzymanie/poprawa właściwości mechanicznych ścięgien
• pobudzenie psychiczne
• pobudzenie za pomocą bodźców zewnętrznych

masaż

• rozluźnianie tkanek
• na początku warto masować jedynie krańce błony lotnej, unikając jej środka, by uniknąć uszkodzenia ścięgien). W drugiej kolejności można przechodzić też ku środkowi.
• przykładane siły powinny być poprzeczne względem tkanek
• przeciwwskazanie w wypadku zwapnienia
• stosować delikatnie w miejscach o wysokim zwłóknieniu (ryzyko zwapnienia przy nadmiernej ingerencji)

rozciąganie

• Powinno się poruszać ścięgna i skórę, przy czym zaleca się powtarzanie drobnych rozciągnięć dla pobudzenia wydłużania tkanek. Ma to pozytywny wpływ na skurczone tkanki( Kubo, Kanehisa, Fukunaga 2002) jako wzmocnienie efektów masażu.

laseroterapia

• aparat „Las-Expert Physiomed”, fale 785 nm, moc 700 mW
• wspomaga wydzielanie substancji takich jak histamina, czy serotonina
• zwiększona produkcja międzykomórkowego ATP
• pobudza syntezę DNA, białek i enzymów
• pobudza fybrynolizę
• wzmacnia błonę
• bezpośredni efekt na mobilność jonów
• niebezpośredni wpływ na zwiększenie ATP
• pobudza mikrokrążenie przez wazodilatację
• zwiększa dopływ tlenu i substancji odżywczych
• przyspiesza usuwanie produktów przemiany materii
• wzmacnia mechanizmy obronne
• pośrednio wspomaga odżywianie tkanek

ultradźwięki

• aparat „Physioson-expert Physiomed”
• w wypadku wystapienia zwłóknienia błony lotnej: wzdłużna aplikacja 1 Mhz 0.1W/cm² 1:10 pulsów 5 min(unikać wyższych dawek – ryzyko zwapnienia)
• dla zachowania upierzenia możliwe jest zastosowanie „płaszcza wodnego”.

Wymaga się wtedy podwojenia dawki.

• efekt fizjologiczny: wzrasta aktywność enzymalna i metabolizm, ograniczany jest tonus.
• Wazodilatacja łączy się z przekrwieniem a to z kolei napływ substancji odżywczych.
• wzrasta elastyczność, obserwuje się też działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe

aktywna kinezoterapia

• wykorzystanie własnych ruchów i technik zwierzęcia
• należy ułatwić adaptację ptaka do środowiska przed wypuszczeniem
• techniki neuromuskularne
• praca nad utrzymywaniem równowagi
• konkretne zadania rehabilitacyjne w terenie (obciążenia, lot..)

KONTAKT

lek. Susana Jato Sánchez-O'Shane,

Medycyna ratunkowa SUMMA 112, Madryt

Uzyskany tytuł z fizjoterapii; specjalność: rehabilitacja ptaków. Ochotnik w obszarze rehabilitacji GREFA Wildlife Hospital and Rehabilitation Center.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Przetłumaczył z angielskiego Paweł Staniszczak